“Т.Орозалиев атындагы айыл чарбасын механизациялаштыруу” кафедрасы

2012/13-окуу жылынан баштап кафедра 610300 – «Агроинженерия» багыты боюнча «Агробизнестеги техникалык системалар», «Агроөнөр жай комплексиндеги техникалык сервис», «Агроинженериядагы экономика жана менеджмент», «Айыл чарба продуктыларын сактоо жана кайра иштетүү үчүн технологиялык жабдуулар» профилдери боюнча бакалаврларды кабыл алууда. Жыл сайын Мамлекеттик аттестациялык комиссия 610300 – «Агроинженерия» багыты боюнча күндүзгү жана сырттан окуу бөлүмдөрү боюнча 50дөн кем эмес жаш адистерди бүтүрөт.            «Айыл чарбасын механизациялоонун технологиялары жана каражаттары» профили боюнча Агроинженердик магистратурада жогоруда аталган профилдердин бүтүрүүчүлөрү бакалаврдын базасында 2 жыл, ал эми башка байланышпаган профилдеги бүтүрүүчүлөр 2,5 жыл окушат. Бул профилдеги магистратура программалары үчүн Новосибирск мамлекеттик агрардык университети менен биргелешкен билим берүү программасы (БББП) бар. Ал эми “Тамак-аш системаларынын жана процесстеринин гигиеналык инженериясы” жаңы профили үчүн Удмурт мамлекеттик агрардык университети менен да биргелешкен билим берүү программасы (БББП) иштелип чыккан.

Кафедра жабдылган лабораториялар, окуу кабинеттери жана айыл чарба машиналарынын паркы (180ден ашык) менен камсыздалган, мында тракторлор, жер иштетүүчү машиналар, себүүчү машиналар, өсүмдүктөрдү багуу жана химиялык иштетүү үчүн машиналар, айыл чарба өсүмдүктөрүнүн түшүмүн жыйноочу техникалар бар. Дөңгөлөктүү жана каз таман тракторлор, жүк ташуучу машиналар бар. Кийинки жылдарда факультеттин машина-трактор паркын жаңылоо иштери жандана баштады. Окуу жайдын эсебинен «Беларусь-892.2», «Беларусь-320.4» тракторлору, жүктөөчү жабдыктар жана «ТОВ-1-35» ротордук чөп чапкыч алынды. Япониянын IH-AI-STAR кампаниясы университетибизге айыл чарба шаймандарын: SHIBAURA чакан тракторун, ротордук чөп чапкычты, айланма тырмоолорду жана пресс-подборщикти тапшырды. К.И. Скрябин атындагы КУАУнун жана Беларусь Республикасынын «МТЗ-Холдинг» ишканасынын ортосундагы кызматташтыктын алкагында Беларусь Республикасынын «МТЗ-Холдинг» Минск трактор заводу жана Кыргыз Республикасынын «Автомаш-Радиатор» ЖЧКсы МТЗ-82 тракторунун заманбап эксплуатациялоочу окуу модели менен жабдылган МТЗ тракторлорун долбоорлоо боюнча окуу лабораториясын түзүштү. 2023-жылы «ЭлДан Аталык Агро өнөр жай холдинг» ЖЧКсы кафедранын материалдык-техникалык базасын чыңдоо максатында YTO-ZX904 тракторун белекке берген.            Кафедра керектүү жабдылган лабораториялар жана окуу кабинеттери менен камсыздалган:- автомобиль жана трактор кыймылдаткычтарын сыноо жана диагностикалоо боюнча окуу жана илимий лаборатория;- ичтен күйүүчү кыймылдаткычтардын секциялары, тракторлордун жана автомобилдердин тетиктери жана агрегаттары орнотулган тракторлорду жана автомобилдерди конструкциялоо боюнча окуу лабораториялары, ошондой эле Т-150К жана МТЗ-82 тракторлорунун иштөөчү окуу моделдери;- автомобиль кыймылдаткычтарынын электр менен жабдуу системасынын элементтерин диагностикалоо жана жөндөө боюнча окуу лабораториясы;- Тиешелүү стенддер жана приборлор менен жабдылган машиналардын ишенимдүүлүгү жана оңдоо боюнча окуу лабораториялары;- тиешелүү станок, стенд жана приборлор менен жабдылган материал таануу жана конструкциялык материалдардын технологиясы боюнча окуу лабораториясы;- жер иштетүүчү машиналардын окуу лабораториясы;- себүүчү жана себүүчү машиналардын окуу лабораториясы;- тракторлорду техникалык тейлөө жана диагностикалоо боюнча окуу лабораториясы;- Кафедранын базасында айыл чарба үрөндөрүн каптоочу линия түзүлүп, анда кафедранын аспиранттары жана изденүүчүлөрү диссертациялык иштерди аткарышат.

Кафедра илимий-изилдөө иштерин активдүү жүргүзүп келет. Азыр универсалдуу себүүчү машинанын, ошондой эле айыл чарба үрөндөрүн каптоочу машинанын конструкциясын иштеп чыгуу жана түзүү боюнча илимий-изилдөө иштери жүргүзүлүп жатат. Кафедра башчысы, доцент Осмонканов Т.О. жана доценттер Аматов Ш.Б. менен Байдолотов Ш.К. айыл чарба үрөндөрүн себүү, бөлүштүрүү жана топуракка жайгаштыруу жана жаңы универсалдуу себүүчү машинанын конструкциясын түзүү проблемасы менен алектенип жатышат.            Доцент Назаров С.О. «Кой кыркуунун жана сатып алуунун технологиялык процесстерин механизациялоону өркүндөтүү» деген темада доктордук диссертациянын үстүндө иштеп жатат.            Доцент У.Т.Жусупов «Кыргыз Республикасынын шартында күрүч өндүрүүнүн технологиясын жана техникалык каражаттарын өнүктүрүүнүн илимий негиздери» деген темада докторлук диссертациясынын үстүндө иштеп жатат. Бул темада 25 илимий макала жарык көргөн. Учурда У.Т.Жусуповдун жетекчилигинде Мамлекеттик бюджеттик илимий-изилдөө иштери «Күрүчтү кайра иштетүүнүн агымдуу технологиясын жана механизациялоо каражаттарын иштеп чыгуу» деген темада жүргүзүлүүдө. Бул долбоордун аткаруучулары болуп кафедранын кызматкерлери Осмонканов Т.О., Байдолотов Ш.К., Доотуев Т.О. жана Токтобердиев А.А.            Техника илимдеринин кандидаты, доцент Мурзалиев М.М. «Кой калдыктарын кайра иштетүүнүн экологиялык коопсуз технологиясы жана техникалык каражаттары» деген темада докторлук диссертациясынын үстүндө иштеп жатат. 8 илимий макалалары жарык көргөн.            Улуу окутуучу Айтуганов Б.Ш. «Кыргыз Республикасынын айыл чарбасы үчүн чарба жүргүзүүчү субъекттер үчүн машиналар системасын өнүктүрүү» долбоору боюнча иш алып барат. Бул темада 6 илимий макала жарык көргөн. Ойлоп табууларга 5 патент алган.            Аспирант Доотуев Т.О. «Күрүчтү чабуунун монтаждык параметрлерин негиздөө» деген темада кандидаттык диссертациянын үстүндө иштеп жатат. Изилдөөнүн жыйынтыгы боюнча 8 илимий макала жарык көргөн.            Улуу окутуучу Джакипов С.Ч айыл чарба үрөндөрүн каптоо проблемасы менен, кийинчерээк жаңы үрөндү каптоочу машинанын конструкциясын түзүү менен алектенет. Изилдөөнүн жыйынтыгы боюнча 10 илимий макала жарык көргөн.            «Майда үрөндөрдү себүүнүн технологияларын жана машиналардын конструкцияларын өркүндөтүү» аттуу темада көп жылдык илимий изилдөөлөрдүн натыйжалары боюнча авторлор ойлоп табуулардын 10 патентине жана 7 рационализатордук сунушка ээ болушуп, 30дан ашык илимий макалаларды жарыялашты.